Het landelijk waterstofnetwerk is volop in ontwikkeling in verschillende regio’s. Onderdeel van het Waterstofnetwerk Nederland is het waterstofnetwerk Drenthe Overijssel. Vanaf vrijdag 16 juni ligt het voorstel voor de aanleg van het waterstofnetwerk Drenthe Overijssel ter inzage. Kortom de hoogste tijd om twee mensen achter dit project hier wat vragen over te stellen.
Karin van der Ploeg, Strategisch Omgevingsmanager en Harry Smit, Projectleider voor de ontwikkeling van het waterstofnetwerk in het gebied Drenthe Overijssel geven antwoord op de meest gestelde vragen.
Wat zijn de plannen en wie voert ze uit?
Hynetwork Services, een dochteronderneming van Gasunie, is bezig om in heel Nederland een transportnetwerk voor waterstof te maken. Dit netwerk van leidingen zorgt ervoor dat de CO2-vrije waterstof aan industriële bedrijven kan worden geleverd. Maar ook dat we als Nederland waterstof kunnen vervoeren van en naar het buitenland en van en naar locaties voor waterstofimport en -opslag. We willen hierbij zo veel mogelijk gebruik maken van bestaande leidingen die nu nog gebruikt worden voor aardgas. Op plekken waar dit niet mogelijk is, worden er nieuwe ondergrondse leidingen aangelegd.
Het doel is om in Nederland in 2030 55% minder CO2 uit te stoten dan in 1990. De industrie heeft een groot aandeel in de uitstoot van CO2, omdat ze voor productieprocessen vaak gebruikmaken van fossiele brandstoffen. Door CO2-vrije, zoveel als mogelijk groene waterstof in te zetten voor productieprocessen en te gebruiken als grondstof in de chemische industrie, kan de uitstoot van CO2 in Nederland flink worden verminderd. Met een waterstofnetwerk, kan een groot deel van de industrie fossiele brandstoffen inruilen voor duurzame energie.
Het duurzaam opwekken van elektriciteit uit zonne- en windenergie is niet altijd even regelmatig. Soms schijnt de zon niet en de wind waait ook niet 24 uur per dag. Bij dagen met veel zon en wind is het mogelijk om het overschot aan energie om te zetten in waterstof. Deze waterstof kan vervolgens in grote hoeveelheden en voor een lange periode opgeslagen worden voor later gebruik, bijvoorbeeld in ondergrondse zoutcavernes. Zo creëer je ook op de dagen met minder zon en wind een betrouwbaar energiesysteem.
Daarnaast zijn er processen in de industrie waarbij de inzet van elektriciteit niet mogelijk is, bijvoorbeeld omdat dit grote investeringen vereist, de techniek nog niet beschikbaar is of de elektrische apparatuur de hoge temperaturen niet of onvoldoende betrouwbaar produceert. Dan kan waterstof een oplossing zijn. Bovendien kan waterstof, in tegenstelling tot elektriciteit, gebruikt worden als grondstof. Ook nu gebruiken sommige industrieën al waterstof binnen het productieproces. Die waterstof wordt voornamelijk geproduceerd uit aardgas (grijze waterstof) en dat willen en kunnen we zo snel mogelijk vervangen door groene waterstof.
Waarom een waterstofnetwerk in Drenthe Overijssel?
De aanleg van dit deel van het waterstofnetwerk heeft de projectnaam ‘Waterstofnetwerk Drenthe Overijssel’. Dit deel vormt samen met het Waterstofnetwerk Groningen de industriële regio Noord-Nederland. De regio Noord-Nederland is één van de vijf gebieden in Nederland met veel industrie.
Het netwerk in Drenthe Overijssel zorgt voor de verbinding met het industriecluster Noord-Nederland (Groningen) en op termijn ook met Limburg en Zuidwest Nederland. Ook komt er vanuit dit gebied een verbinding met het Ruhrgebied in Duitsland. Op het GZI-terrein bij Emmen, waar tot voor kort aardgas werd gezuiverd afkomstig van gasvelden in zuidoost Drenthe, willen meerdere bedrijven zich vestigen met het voornemen om verschillende vormen van duurzame energie te produceren. Het gaat onder andere om zonne-energie, groen gas en waterstof. Door een aansluiting op Waterstofnetwerk Drenthe Overijssel wordt het aanbod van waterstof groter, zodat bedrijven die dat wensen zo kostenefficiënt mogelijk van waterstof kunnen worden voorzien. Ook kan lokaal geproduceerde waterstof worden toegeleverd aan het landelijke waterstofnetwerk.
Hynetwork Services ontwikkelt leidinginfrastructuur voor transport van (gasvormige) waterstof in Drenthe en Overijssel. Het gaat om een leidingtracé tussen Nieuwediep (gemeente Stadskanaal) en het compressorstation in Ommen met een aftakking naar Vlieghuis (bij Coevorden) en naar Emmen (GETEC industrie en energie hub GZI Next). De infrastructuur bestaat grotendeels uit bestaande aardgastransportleidingen die omgebouwd en hergebruikt worden. Voor bepaalde delen van het netwerk is het niet mogelijk om gebruik te maken van bestaande leidingen daar worden nieuwe leidingen aangelegd om een volledig netwerk te realiseren.
Het is qua veiligheid vergelijkbaar aardgas. Waterstof is brandbaar en zeer licht. Het is niet giftig en bij verbranding met lucht verandert het weer in water. Net als aardgas is waterstof zeer brandbaar, en moet er zeer zorgvuldig mee worden omgegaan, bijvoorbeeld door er voor te zorgen dat het zich niet ophoopt in een afgesloten ruimte. Waterstof moet uit de buurt worden gehouden van vuur en andere ontstekingsbronnen. Dit zijn dezelfde soort maatregelen als die nodig zijn bij aardgas.
Op sommige plekken moeten nieuwe leidingen worden aangelegd. Die werkzaamheden zorgen tijdelijk voor ruimtelijke impact. We proberen eventuele overlast tot een minimum te beperken. Dit zal dan pas spelen over enkele jaren bij de aanleg. Als de waterstofleidingen eenmaal zijn aangelegd merk je van het transport van waterstof door de leidingen niets meer. In het kader van veiligheid wordt net zoals bij aardgas de directe omgeving van de leiding (het tracé) vrij gehouden van bebouwing.
Het project Waterstofnetwerk Drenthe Overijssel start in juni 2023. We verwachten, met een aantal tussenstappen, dat er in 2026 een definitief besluit met de benodigde vergunningen is. Zodat er gestart kan worden met de uitvoering van het project. De werkzaamheden zijn dan in 2026 en 2027. In 2027 kan dit deel van het netwerk in gebruik zijn.
Het waterstofnetwerk Drenthe Overijssel maakt onderdeel uit van het te ontwikkelen landelijke hogedruk waterstofnetwerk. Hiermee willen we in eerste instantie de vijf grote industrieclusters gaan voorzien van duurzame waterstof omdat hier processen niet te elektrificeren zijn en omdat waterstof al in veel (chemische) processen wordt gebruikt. Hiermee richten wij ons direct op de verduurzaming van de grote uitstoters van CO2 (ca. 25% van het totaal in Nederland).
We weten nog niet of waterstof uiteindelijk voldoende beschikbaar en betaalbaar wordt om ook huishoudens aan te sluiten. Voor de huishoudens wordt nu vooral gekeken naar elektrische verwarming met warmtepompen wat efficiënter is dan verwarming met waterstof CV ketels. Er zijn wel diverse pilots en demonstratieprojecten gestart om te onderzoeken of en hoe waterstof toegepast kan worden in huishoudens. Of huishoudens uiteindelijk aangesloten kunnen worden zal pas na 2030 duidelijker worden. Daarvoor ligt de bal bij lokale overheden samen met de regionale netbeheerders. Meer informatie hierover is ook te vinden op www.nationaalwaterstofprogramma.nl
